Een klein dorpje aan een fjord in IJsland – 1921
De oprichting van een vakbond
IJsland.
“Beste mensen, daarom richten we vanavond een vakbond op!” Met vlammende ogen kijkt de magere jongeman uit Reykjavik in zijn gekreukelde grijze pak de zaal van het dorpshuis rond. “Er moet een einde komen aan de armoede hier. Waarom moeten jullie hier hongerlijden, waarom moeten de kleine kinderen hier sterven als vliegen? Omdat de reder Bogesen jullie onderbetaalt. Jullie halen de vis uit de zee, jullie lopen het risico om te komen op zee, de vrouwen werken zich een ongeluk op de vis-schoonmakerij en wie gaat er met de winst vandoor? Bogesen.”
Salka Valka, een jonge vissersvrouw, zit aandachtig te luisteren. Die man heeft gelijk. Bogesen is rijk en de vissersfamilies zijn straatarm. Wat kan die man het goed uitleggen, wat is hij geleerd en tegelijkertijd bevlogen, de vonken vliegen er af. Wat een prachtige wereld ligt er voor het grijpen …
“In Rusland hebben de proletariërs de kapitalisten en hun huurlingen weggejaagd. Nu bouwen zij daar een nieuwe samenleving op, met prachtige bedrijven die van de arbeiders zelf zijn, met ziekenhuizen en bibliotheken. De arbeiders krijgen eindelijk fraaie huizen met stromend water en elektriciteit. Er verrijzen volkssporthallen en volkscultuurcentra.”
IJsland.
Salka Valka schrikt op uit haar dromen. Opeens is ze weer de nuchtere vissersvrouw van alledag. Ze staat op en zegt: “Ik wil een vraag stellen. U praat over loonsverhoging, maar Bogesen heeft gezegd dat hij dat nooit zal accepteren. Hij zal nooit buigen voor een staking. En wat moeten we dan als niemand meer een inkomen heeft, geen geld meer heeft om eten te kopen. Bogesen kan het lang uitzingen, die heeft geld zat. Maar wij vissers niet.”
Nu Salka Valka eenmaal is begonnen te praten, kan ze niet meer stoppen. “Alsjeblieft, hou op met die droomverhalen over stromend water en elektriciteit. Vroeger had je hier Het Leger des Heils, dat ons vertelde dat psalmen zingen en 'halleluja' roepen al onze problemen zouden oplossen. En nu komt u aan met staking en revolutie, die al onze zorgen weg zullen nemen. Maar wij hier zijn vissers. Wij zijn afhankelijk van de vis. Wij kopen niks voor warrige dromen.”
“Laat hem naar Rusland gaan, die oproerkraaier”, roept iemand achter in de zaal. “Dood aan de kapitalisten en hun knechten”, klinkt het van een andere kant. Er valt een klap, en nog een. Er is gesjor en getrek, geschreeuw en gevloek. De agitator uit de hoofdstad wurmt zich naar buiten. Op het veldje voor het dorpshuis wordt nog dezelfde avond een vakbond opgericht.
_______________________
Bron
Salka Valka (1931, 1932) is een prachtige roman van de IJslandse schrijver Halldór Laxness over het harde leven van kleine vissers en tegelijk een hartverscheurend liefdesverhaal.
Ga naar:
= de volgende pagina:
Een paar jaar rijk – een afgelegen boerderij in de moerassen van IJsland – 1922 (3), verhaal 72.
= de Inhoudsopgave, verhaal 71.
